Historia Sanktuarium

Parafia Wniebowzięcia NMP w Ludźmierzu jest najstarsza na Podhalu. Wisław, bp krakowski, zezwala wojewodzie krakowskiemu Teodorowi Gryficie wznieść świątynię ku czci Matki Boskiej (1234). Był to czas rozbicia dzielnicowego w Polsce. Książę krakowski i śląski, Henryk Brodaty, nadaje Teodorowi Gryficie przywilej osadzania kolonistów w lasach nad rzekami: Ostrowianka, Biały i Czarny Dunajec, Rogoźnik, Lepietnica oraz w okolicach Szczyrzyca.

W latach 1234-45 istnieje w Ludźmierzu klasztor Cystersów. Najazd Tatarów i stałe zagrożenie ze strony zbójców oraz ciągłe powodzie skłaniają zakon do przeniesienia klasztoru do Szczyrzyca (1245). Niemniej jednak parafią ludźmierską kierują Cystersi aż do XIX wieku (1824). Z kolei parafię Ludźmierz przejmuje diecezja tarnowska, a potem krakowska (1881).

Istnienie kościoła parafialnego w Ludźmierzu w XV wieku potwierdza historyk Jan Długosz. Akta wizytacji biskupich - poczynając od 1566 roku - precyzują dokładnie:

W Ludźmierzu istnieje kościół parafialny Wniebowzięcia NMP. Prawo patronatu posiada opat cysterski, w którego imieniu kieruje parafią jeden z zakonników, za zgodą biskupa krakowskiego. Kościół drewniany, modrzewiowy, gontem kryty, został ufundowany przez Teodora Gryfitę, wojewodę krakowskiego. Posiada on trzy ołtarze. Rocznicę poświęcenia kościoła obchodzi się w niedzielę po Wielkanocy.

W latach 1869-77 powstaje w Ludźmierzu - na miejscu rozebranego modrzewiowego - nowy, murowany, neogotycki kościół istniejący do dziś. Do niego przeniesiono rokokowy ołtarz wielki z łaskami słynącą od wieków figurą MB Ludźmierskiej. To tutaj, przy figurze Matki Boskiej, skupia się religijne życie Podhala. I nie tylko. Przybywa tutaj wielu pielgrzymów z całej Polski, ze Słowacji, z Węgier, ale także z innych krajów i nie tylko europejskich. Przybywają w regiony rozpościerające się u stóp granitowego masywu Tatr, często czynią to wędrując szlakiem św. Jana Pawła II.

Pierwsze przygotowania do papieskiej koronacji figury rozpoczął proboszcz ks. Józef Styrylski w roku 1934, z okazji 700-lecia parafii. Wybuch wojny uniemożliwił realizację projektu. Nowe starania podjął jego następca ks. Leonard Harędziński. Ostatecznie koronacja cudownej figury miała miejsce 15 sierpnia 1963 r. w uroczystość Wniebowzięcia NMP. Dokonali jej: Prymas Tysiąclecia, sługa Boży kard. Stefan Wyszyński wraz ze św. Janem Pawłem II, wówczas biskupem krakowskim Karolem Wojtyłą. Podczas błogosławieństwa wiernych ukoronowaną figurą Gaździny Podhala, z Jej dłoni wypadło berło, które w locie chwycił biskup Wojtyła. Ten niezwykły epizod skomentował Prymas: No Karol, Matka Boża przekazuje Ci władzę. Słowa te nabrały nowej wymowy, gdy wkrótce biskup Wojtyła został arcybiskupem metropolitą, następnie kardynałem i wreszcie - papieżem, kolejnym następcą św. Piotra.

Jako papież, św. Jan Paweł II „spotkał się” z Gaździną Podhala dwukrotnie. Podczas pierwszej pielgrzymki do Ojczyzny, 8 czerwca 1979 roku na lotnisku nowotarskim. I drugi raz, 18 lat później, 7 czerwca 1997 r. św. Jan Paweł II przybył do sanktuarium ludźmierskiego. Było to w pierwszą sobotę miesiąca, we wspomnienie Niepokalanego Serca Maryi. Ojciec Święty przewodniczył modlitwie różańcowej, transmitowanej przez Radio Watykańskie na cały świat.

W latach 80. zbudowano dom pielgrzyma, wzniesiono krużganki, ogrójec, ołtarz polowy i stacje drogi krzyżowej. Rozbudowie sanktuarium towarzyszy troska o pogłębianie życia religijnego na Podhalu, wyrażająca się choćby poprzez nabożeństwa fatimskie czy peregrynację kopii figury Matki Bożej Ludźmierskiej, nawiedzającej domy na Podhalu, Orawie i Spiszu.

7 czerwca 1997 r. ojciec święty Jan Paweł II nawiedził Ludźmierz i na błoniach za kościołem, razem z rzeszą 250 tys. pielgrzymów odmówił modlitwę różańcową. Dla upamiętnienia tego wydarzenia, Podhalanie z USA i Kanady, pielgrzymi, kapłani i parafianie, na przełomie tysiącleci chrześcijaństwa (2000), a zarazem w roku 600-lecia kultu Gaździny Podhala, ufundowali Maryjny Ogród Różańcowy. 20 kaplic góralskich z rzeźbami przedstawiającymi poszczególne tajemnice różańcowe wykonane  przez Marka Blajerskiego z Jarosławia i Jacka Osadczuka z Ustrzyk Dolnych, wprowadza pielgrzymów w rozważanie różańcowych tajemnic. Wizyta Papieża, niezwykłego Pielgrzyma ludźmierskiego, została uwieczniona także polichromią w prezbiterium kościoła i pomnikiem klęczącego św. Jana Pawła II z różańcem pośrodku Ogrodu - dziełem wyżej wymienionych rzeźbiarzy. 15 sierpnia 2004 r. ks. Kard. Fr. Macharski poświęcił Tajemnice Światła, które artyście wykonali w Ogrodzie Różańcowym za tajemnicami bolesnymi.

Warto wiedzieć, że w prywatnych pokojach Papieża-Polaka, w ciągu całego pontyfikatu znajdowała się kopia figury Matki Bożej Ludźmierskiej. Związki św. Jana Pawła II z sanktuarium ludźmierskim odsyłają do wielu innych, ważnych wydarzeń. 18 maja 2001 r. papież podniósł kościół w Ludźmierzu do godności bazyliki mniejszej i podarował swoją piuskę. 2 kwietnia 2009 r., w 4. rocznicę odejścia św. Jana Pawła II do Domu Ojca, kopia figury Matki Bożej Ludźmierskiej została umieszczona w Grocie Mlecznej w Betlejem. 15 sierpnia 2011 r., 3 miesiące po beatyfikacji, kard. Stanisław Dziwisz metropolita krakowski podarował sanktuarium relikwie Papieża-Polaka. 27 kwietnia 2014 r. miała miejsce kanonizacja Jana Pawła II i tego tez dnia na berle Matki Bożej zostały umieszczone relikwie - kropelka krwi świętego Pielgrzyma Ludźmierskiego.

15 sierpnia 2017 r. pod ołtarzem papieskim została poświęcona kaplica dedykowana św. Janowi Pawłowi II z relikwiami największego pielgrzyma ludźmierskiego i tekstami dokumentów wydanych przez Papieża-Polaka. Ściany kaplicy ozdobiono obrazami malowanymi na szkle przedstawiającymi : z jednej strony tajemnice światła, z drugiej - ważne momenty z życia Jana Pawła II i Ludźmierza - dzieło Zbigniewa Grzywy.